การพัฒนาภาวะผู้นำ เป็นกระบวนการที่ช่วยเพิ่มทักษะ และความสามารถของบุคคลในการเป็นผู้นำที่มีประสิทธิภาพ และสามารถส่งเสริมการทำงานที่ดีในทีมหรือองค์กร ภาวะผู้นำ มีความหมายที่หลากหลาย และอาจมีลักษณะที่แตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับบทบาท และสถานการณ์ที่เจอในองค์กร อย่างไรก็ตาม การพัฒนาภาวะผู้นำมักเน้น ในด้านทักษะการบริหารจัดการทรัพยากรบุคคล และกลยุทธ์ ความสามารถในการสื่อสาร การวิเคราะห์ และการแก้ไขปัญหา การสร้างสรรค์และการนำทีม ความเป็นผู้นำแบบร่วมมือ ความเป็นผู้นำที่สร้างแรงบันดาลใจ และความสามารถในการพัฒนาผู้อื่น
ผู้นำ มีภาระหน้าที่ และความรับผิดชอบที่สำคัญในการนำองค์กรหรือทีมทำงานไปสู่ความสำเร็จและความเป็นเลิศ ภาระหน้าที่และความรับผิดชอบของผู้นำ มีดังนี้
1. กำหนด และสร้างวิสัยทัศน์และเป้าหมาย: ผู้นำต้องมีความเข้าใจและประสานงานกับผู้เกี่ยวข้อง เพื่อกำหนดแนวทางการเติบโต และกลยุทธ์ขององค์กร และให้คำแนะนำในการกำหนดเป้าหมายที่เหมาะสมสำหรับทีมหรือองค์กร
2. สร้าง และบริหารสภาพแวดล้อมที่เต็มไปด้วยความเชื่อมั่น: ผู้นำต้องสร้างและรักษาสภาพแวดล้อม ที่สร้างความเชื่อมั่นและสนับสนุนการทำงานของทีม โดยการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ เป็นต้น
3. สร้าง และบริหารทีม: ผู้นำต้องสร้างทีมที่มีความสามารถและประสบการณ์ เพื่อให้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ยังต้องสนับสนุนและพัฒนาสมาชิกในทีมเพื่อให้พวกเขาเติบโตและสร้างผลงานที่ดีขึ้น
4. วางแผน และบริหารการดำเนินงาน: ผู้นำต้องสามารถวางแผน และบริหารการดำเนินงานให้เป็นไปตามเป้าหมาย และกลยุทธ์ขององค์กร นอกจากนี้ยังต้องมีความสามารถในการจัดการทรัพยากร การบริหารความเสี่ยง และการตัดสินใจที่ถูกต้อง
5. สร้างวัฒนธรรมองค์กรและความสามารถในการบริหารผู้คน: ผู้นำต้องสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่สนับสนุนการเรียนรู้ การนำเสนอความคิดใหม่ และการสนับสนุนการพัฒนาสมาชิกในทีม นอกจากนี้ยังต้องมีความสามารถในการจัดการและสร้างความเข้าใจในองค์กรเพื่อสนับสนุนความสามารถในการทำงานร่วมกัน
6. ความรับผิดชอบต่อผลลัพธ์: ผู้นำต้องรับผิดชอบต่อผลลัพธ์ที่มาจากการดำเนินงานของทีมหรือองค์กร และต้องรับผิดชอบในการแก้ไขปัญหาหรือการผิดพลาดที่อาจเกิดขึ้น
ทั้งนี้ ความรับผิดชอบของผู้นำอาจแตกต่างกันไปในทุกองค์กรและสถานการณ์ แต่ทุกคนที่มีบทบาทเป็นผู้นำจะต้องรับผิดชอบในการสร้างสรรค์และสนับสนุนความสำเร็จของทีมหรือองค์กรที่พวกเขานำไปสู่เส้นชัยในทางที่ถูกต้อง
ผู้นำ คือ บุคคลหรือกลุ่มบุคคลที่มีภาวะและคุณสมบัติที่สามารถนำองค์กรหรือทีมทำงานไปสู่เป้าหมายและความสำเร็จได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผู้นำมีบทบาทสำคัญในการตัดสินใจ วางแผน และสร้างวิสัยทัศน์เพื่อกำหนดทิศทางและกลยุทธ์ขององค์กรหรือทีม นอกจากนี้ยังมีความสามารถในการสร้างแรงบันดาลใจ และสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่สนับสนุนการทำงานร่วมกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ผู้นำและผู้จัดการเป็นบทบาทที่มีความแตกต่างกัน โดยส่วนใหญ่ผู้นำมักมีบทบาทที่กว้างขึ้น และมีความรับผิดชอบในการกำหนดทิศทางและสร้างวิสัยทัศน์ขององค์กร ในขณะที่ผู้จัดการมักมีบทบาทที่เน้นการดำเนินการ และการจัดการทรัพยากรให้สอดคล้องกับเป้าหมายที่กำหนดความแตกต่างหลักระหว่างผู้นำ และผู้จัดการ มีดังนี้
1. บทบาทและความรับผิดชอบ: ผู้นำมีบทบาทในการกำหนดแนวทาง และวิสัยทัศน์ขององค์กร และมีความรับผิดชอบในการสร้างความเชื่อมั่น และกำหนดทิศทางที่ถูกต้อง ในขณะที่ผู้จัดการมีบทบาทในการดำเนินการตามแผน และบริหารจัดการทรัพยากรในองค์กร เพื่อให้สอดคล้องกับเป้าหมายและกลยุทธ์ที่กำหนดโดยผู้นำ
2. มุมมอง: ผู้นำมุ่งมองไกลขององค์กรและสนับสนุนให้ทีมมองเห็นวิสัยทัศน์ และเป้าหมายร่วมกัน นอกจากนี้ ยังสร้างแรงบันดาลใจและกระตุ้นพนักงานให้พัฒนาทักษะและความสามารถ
3. การบริหารทรัพยากร: ผู้จัดการมีหน้าที่ในการวางแผนและบริหารทรัพยากร เช่น การจัดสรรงบประมาณ การจัดการเวลาและกำลังคน การจัดการโครงสร้างองค์กร และการดูแลรักษาสถานะการเงินขององค์กร
4. การบริหารการดำเนินงาน: ผู้จัดการมีบทบาทในการวางแผนและบริหารการดำเนินงานของทีม หรือองค์กร รวมถึงการกำหนดเป้าหมายระยะสั้น และการติดตามผลลัพธ์
5. การสื่อสาร: ผู้นำมีบทบาทในการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อสร้างความเข้าใจ และแรงบันดาลใจในทีมหรือองค์กร ในขณะที่ผู้จัดการมีบทบาทในการสื่อสาร และประสานงานเพื่อให้กระบวนการดำเนินงานเป็นไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ
สรุปแล้ว ผู้นำมีบทบาทในการกำหนดทิศทางและสร้างวิสัยทัศน์ขององค์กร และมีความรับผิดชอบในการสร้างความเชื่อมั่นและกำหนดทิศทางที่ถูกต้อง ในขณะที่ผู้จัดการมีบทบาทในการดำเนินการตามแผนและบริหารจัดการทรัพยากรให้สอดคล้องกับเป้าหมายและกลยุทธ์ที่กำหนดโดยผู้นำ
การประเมินประสิทธิภาพของผู้นำสามารถ ใช้เกณฑ์ต่อไปนี้เพื่อให้การประเมินเป็นไปอย่างเป็นรูปธรรม:
1. การสร้างวิสัยทัศน์และกลยุทธ์: ผู้นำควรมีความสามารถในการกำหนดวิสัยทัศน์ให้ชัดเจนและกลยุทธ์ที่เข้าใจได้สำหรับองค์กรหรือทีมที่พวกเขานำ
2. ความสามารถในการนำทีม: ผู้นำควรมีความสามารถในการสร้างทีมที่มีผลงานและผลลัพธ์ที่ดี และสามารถแบ่งหน้าที่ กำหนดเป้าหมาย และสร้างแรงบันดาลใจให้กับสมาชิกในทีม
3. การสื่อสาร: ผู้นำควรมีทักษะในการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพ โดยสามารถสื่อสารอย่างชัดเจนและเป็นกันเองกับทีมและผู้อื่นในองค์กร
4. ความรับผิดชอบและอยู่ในตำแหน่งบทบาท: ผู้นำควรแสดงความรับผิดชอบต่อผลลัพธ์ของทีมหรือองค์กร และปฏิบัติตามบทบาทที่กำหนดให้ตรงตามความรับผิดชอบของตน
5. การแก้ไขปัญหาและการตัดสินใจ: ผู้นำควรมีความสามารถในการวิเคราะห์และแก้ไขปัญหา รวมถึงการตัดสินใจที่ถูกต้องและมีเหตุผลในสถานการณ์ที่เป็นที่สงสัย
6. การพัฒนาตนเองและการเรียนรู้: ผู้นำควรมีความเป็นผู้นำที่มุ่งมั่นในการพัฒนาตนเองและการเรียนรู้ โดยอยู่ในกระบวนการเรียนรู้ตลอดเวลาเพื่อปรับตัวกับการเปลี่ยนแปลงในสภาพแวดล้อมและการเจริญเติบโต
การประเมินประสิทธิภาพของผู้นำ อาจใช้วิธีการต่างๆ เช่น การประเมินผลการทำงานของทีม การประเมินผลสัมฤทธิ์ การติดตามผลการดำเนินงาน และการให้คะแนนหรือความเห็นจากบุคคลภายนอกที่เกี่ยวข้อง การประเมินความสำเร็จของผู้นำควรจะเป็นกระบวนการที่รอบคอบและมีการตรวจสอบเพื่อให้ได้ข้อมูลที่ถูกต้องและเป็นรูปธรรม
การพัฒนาภาวะผู้นำเป็นกระบวนการที่ช่วยให้ผู้นำสามารถพัฒนาความสามารถและทักษะที่จำเป็นในการเป็นผู้นำที่มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ภาวะผู้นำสามารถแบ่งออกเป็นหลายแบบ ซึ่งในที่นี้จะกล่าวถึง 4 แบบที่พบบ่อยคือ:
1. ผู้นำแบบผู้กำหนดแนวทาง (Directive Leader): ผู้นำแบบนี้มุ่งเน้นการให้คำสั่งและแนวทางในการดำเนินงาน พวกเขามักใช้การสื่อสารแบบแจกจ่ายข้อมูลและการควบคุมอย่างเข้มงวด เพื่อให้ทีมมีความชัดเจนในการกระทำ ผู้นำแบบนี้มักเหมาะสำหรับสถานการณ์ที่ต้องการการบริหารงานเชิงกำหนดและการควบคุมที่เข้มงวด เช่น สถานการณ์ฉุกเฉิน
2. ผู้นำแบบผู้ทำให้เป็นไปตาม (Coaching Leader): ผู้นำแบบนี้มุ่งเน้นการพัฒนาและสนับสนุนสมาชิกในทีมให้เติบโตและพัฒนาทักษะ พวกเขามีความสนใจในการเข้าใจและกำหนดเป้าหมายส่วนบุคคล และมีการสร้างความเชื่อมั่นและการท้าทายที่สนับสนุนการเรียนรู้และการพัฒนาของสมาชิกในทีม
3. ผู้นำแบบผู้ร่วมงาน (Participative Leader): ผู้นำแบบนี้มุ่งเน้นการสร้างความเข้าใจและการร่วมมือกับสมาชิกในการตัดสินใจและการวางแผน พวกเขาเชื่อในการร่วมมือและการมีส่วนร่วมของสมาชิกทั้งหมดในกระบวนการตัดสินใจ ผู้นำแบบนี้มักเหมาะสำหรับสถานการณ์ที่มีความซับซ้อนและต้องการมีความคิดร่วมกันของทีมในการแก้ไขปัญหาหรือวางแผน
4. ผู้นำแบบผู้ที่กล้าและมีสติปัญญา (Charismatic Leader): ผู้นำแบบนี้มีความเป็นผู้นำที่มีพลังและเกิดความสนใจจากผู้อื่น พวกเขามักมีฤทธิ์ในการสร้างแรงบันดาลใจและความเชื่อมั่นให้กับผู้ในทีม ผู้นำแบบนี้มักเหมาะสำหรับสถานการณ์ที่ต้องการการบังคับบัญชาและการนำทีมให้ไปสู่เป้าหมายที่ท้าทาย
แต่ละแบบของผู้นำสามารถเป็นประโยชน์และเหมาะสมกับสถานการณ์ที่แตกต่างกัน การพัฒนาภาวะผู้นำ ควรให้ความสำคัญกับการพัฒนาความสามารถและทักษะที่จำเป็นในแต่ละแบบของผู้นำเพื่อให้สามารถดำเนินการในสถานการณ์ที่แตกต่างกันได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสบความสำเร็จ
ลักษณะของผู้บังคับบัญชาสามารถแบ่งออกเป็น 2 ลักษณะหลักได้ดังนี้:
1. ผู้บังคับบัญชาแบบแนวโน้ม (Authoritarian Leader): ผู้บังคับบัญชาแบบนี้มีลักษณะที่เข้มงวดและมีการควบคุมอย่างเข้มงวดต่อการดำเนินงานของทีม พวกเขามักใช้ระบบคำสั่งและความเข้มงวดในการบริหารงาน การตัดสินใจมักเป็นของผู้บังคับบัญชาเองโดยไม่คำนึงถึงความคิดเห็นหรือมุ่งหวังของสมาชิกในทีม ผู้บังคับบัญชาแบบนี้เหมาะสำหรับสถานการณ์ที่ต้องการการควบคุมเข้มงวดและการตัดสินใจที่รวดเร็ว เช่น สถานการณ์ฉุกเฉิน
2. ผู้บังคับบัญชาแบบประสานงาน (Democratic Leader): ผู้บังคับบัญชาแบบนี้มุ่งเน้นการเป็นผู้นำที่ร่วมมือและสร้างสัมพันธภาพในทีม พวกเขามีการให้ความสำคัญกับการเข้าฟังความคิดเห็นและมุ่งหวังของสมาชิกในทีม การตัดสินใจมักเกิดขึ้นผ่านกระบวนการที่มีการอภิปรายและการลงคะแนนเสียง เพื่อให้สมาชิกทีมมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ ผู้บังคับบัญชาแบบนี้เหมาะสำหรับสถานการณ์ที่ต้องการสร้างความไว้วางใจและมีความร่วมมือในทีมในการแก้ไขปัญหาหรือวางแผน
การเลือกใช้ลักษณะของผู้บังคับบัญชา ขึ้นอยู่กับลักษณะของสถานการณ์ และการทำงานที่ต้องการ บางครั้งอาจจะใช้ลักษณะผู้บังคับบัญชาแบบแนวโน้ม เมื่อต้องการความเร็ว และความมั่นคงในการดำเนินงาน ในขณะที่อื่นๆ อาจจะเลือกใช้ลักษณะผู้บังคับบัญชาแบบประสานงานเพื่อสร้างความสัมพันธ์และความร่วมมือในทีมเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด
ตารางการบริหาร (The Managerial Grid) หรือ กริดการบริหาร (The Leadership Grid) เป็นแบบจำลองที่พัฒนาขึ้นโดย Robert R. Blake และ Jane Mouton เพื่อวิเคราะห์และประเมินลักษณะการบริหารและการนำของผู้บริหาร โดยการใช้ตารางเป็นเครื่องมือ ในการแสดงภาพแบบกราฟิกของสไตล์การบริหาร โดยพิจารณาจากมิติสองด้านหลักคือความใส่ใจในการดูแลคน และความใส่ใจในการผลิตสินค้าหรือบริการ
ตารางการบริหารมีรูปแบบของเมตริกซ์ขนาด 9×9 และแบ่งสไตล์การบริหารเป็น 5 ประเภทหลัก ดังนี้
1. Impoverished Management (1,1): ผู้บริหารให้ความสำคัญน้อยทั้งทางด้านคน และการผลิต มีความไม่เคารพต่อผลกระทบที่เกิดขึ้น และมิได้ทำให้คนหรือผลิตภัณฑ์เจริญเติบโต
2. Country Club Management (1,9): ผู้บริหารให้ความสำคัญมากทางด้านคน แต่ไม่มีความสำคัญในการผลิต มีการสร้างสัมพันธภาพและเชื่อมั่นในทีมแต่ไม่เน้นผลลัพธ์ทางธุรกิจ
3. Authority-Compliance Management (9,1): ผู้บริหารให้ความสำคัญมากทางด้านการผลิต แต่ไม่ให้ความสำคัญในการดูแลคน มีการกำหนดกฎเกณฑ์และความเข้มงวดในการบริหาร แต่มิได้สร้างสัมพันธภาพหรือความพึงพอใจในทีม
4. Middle-of-the-Road Management (5,5): ผู้บริหารมีความสำคัญ ทั้งทางด้านการผลิต และการดูแลคนในระดับปานกลาง พยายามสร้างสมดุลในการบริหารแต่อาจขาดความเป็นรายละเอียดในทั้งสองด้าน
5. Team Management (9,9): ผู้บริหารให้ความสำคัญ ทั้งทางด้านการผลิต และการดูแลคน สร้างสัมพันธภาพ และความเชื่อมั่นในทีม สนับสนุนการมีส่วนร่วมและความร่วมมือในการบริหาร
โดยแต่ละสไตล์การบริหาร จะมีผลกระทบต่อผลลัพธ์การดำเนินงาน และความพึงพอใจของบุคลากรในองค์กร ซึ่งสไตล์การบริหารที่เหมาะสมจะขึ้นอยู่กับสถานการณ์และความต้องการขององค์กรเอง
สถาบันฝึกอบรมและที่ปรึกษาทางด้าน
การบริหารทรัพยากรมนุษย์และองค์กร
บริการให้คำปรึกษาด้านระบบ ISO
แบบครบวงจร
กรอกอีเมลเลยวันนี้เพื่อติดตามเรื่องราวสำหรับหัวหน้างานและสิทธิพิเศษจาก TOPPRO ได้ก่อนใคร
